تغذيه ماهي قزل آلا
غذادهي ماهيان يكي از مهمترين مواردي است كه در مزرعه پرورش ماهي بايد به آن توجه نمود،زيرا در مزارع پرورش تنها چيزي كه بيشترين هزينه ها را در بر دارد هزينه تهيه غذا مي باشد به طوري كه بيش از 50درصد از هزينه هاي يك دوره پرورش را شامل مي شود.
روش هاي غذا دادن در مزارع پرورش ماهي قزل آلا:
1-غذادهي با دست: اين روش در كشور ما بسيار متداول است و در مزارع زيادي از اين روش استفاده مي شود. غذادادن با دست يكي از روشهايي است كه كارگر غذاي مورد نياز را با دست در داخل استخر مي پاشد، در اين روش بايد كارگر صبر و حوصله زيادي بكار گيرد و با حوصله به ماهيان غذا دهد يعني هم بايد تمام غذارا در استخر بريزد و هم بين دفعات غذا ريزي فاصله مناسب باشد. با اين كار به ماهي فرصت گرفتن غذا را خواهد داد و بدين ترتيب غذاي كمتري به صورت پرت خواهيم داشت.
البته اين روش زياد مناسب نيست چون هرچقدر هم اگر كارگردر غذادهي دقت نمايد باز هم مقدار زيادي پرت غذا خواهيم داشت، زيرا با تلاطم آب در اثر حركت ماهيان كه درگرفتن غذا تقلا ميكنند باعث ميشود كه غذا از ديدشان پنهان شود و به كف استخر سقوط مي نمايد و ديگر مورد مصرف ماهي قرار نخواهد گرفت و هدر خواهد رفت. معمولا در فارم هايي كه از اين نوع غذادهي استفاده مي شود ضريب تبديل غذايي كم است.
2-غذا دهي با دستگاه هاي اتوماتيك:
الف- غذاده آلن: اين دستگاه داراي سوراخ هايي با اندازه هاي متفاوت است،در داخل آن دو تيغه چرخنده به فاصله 5/1كيلي متر از كف وجود دارد كه غذا را بسمت سوراخ ها مي برد،از اين غذاده معمولا در تراف هاي پرورشي استفاده مي شود كه با آويزان كردن روي مركز اتصال دو تراف مي توان يك جفت تراف را غذادهي كرد .معمولا براي غذادهي به يك تراف 8/4متري از 2تا3غذاده مي توان استفاده كرد.
ب- غذاده نيلسن:از اين غذاده ها در كانال هاي سيماني استفاده مي شود ولي براي انواع استخرهاهم كاربرد دارد. ظرفيت مخزن اين غذاده 6كيلوگرم است و اين ظرفيت را تا25 كيلوگرم افزايش داد. درته اين غذاده يك صفحه متحرك برقي وجود دارد كه با ريختن غذا از سوراخهاي مخصوص روي صفحه، غذادر منطقه وسيعي پخش مي شود.
ج- غذاده پاندولي: اين دستگاه بر روي استخرها نصب مي شود و داراي مخزني است كه غذاي ماهي در آن قرار مي گيرد. ماهيان هر وقت ميل به گرفتن غذا دشته باشند با ضربه زدن به پاندول باعث ريختن غذا در آب مي شوند. اشكال عمده اين دستگاه چگونگي استفاده از آن است.
تعيين توده زنده و ميزان جيره غذايي:
1- تعداد تلفات ماهي- تعداد ماهي ذخيره شده = تعداد ماهي موجود در استخر
2- ميانگين وزن ماهيان حاصل از زيست سنجي × تعدادماهي هاي موجود در استخر= وزن بيومس
3- متوسط درجه حرارت آب استخر را تعيين مي كنيم
4- به جدول درجه حرارت مراجعه كرده و درصد غذاي روزانه را محاسبه مي كنيم.
5- از ضرب كردن توده زنده استخر در عدد بدست آمده بالا مقدارغذايي كه بايد بصورت روزانه به ماهي داده شود به دست مي آيد.
تعداد دفعات غذا دهي :
تعداد دفعات غذادهي روزانه براي قزل آلا در جاي خود در كنار نوع،كيفيت و مقدار غذا اهميت بسيار زيادي دارد.يكي از مهمترين عواملي كه تعداد اين دفعات را در هر روز مشخص مي كند اندازه، وزن و همچنين درجه حرارت آب مي باشد. بطوري كه در5-4 هفته اول پرورش تعداد دفعات غذادهي بسيار زياد استوسپس با رشد ماهي تا 2بار نيز كاهش مي يابد.
لازم به توضيح است كه در اوايل دوره پرورش تعداد اين دفعات در ميزان بقا و بازماندگي ماهي و هم در رشد آن مؤثر است. ولي در آخر دوره پرورش فقط روي رشد آنها تاثير مي گذارد. بهتر آن است كه نخستين وعده غذا در زمان روشن شدن هوا و آخرين وعده در زمان تاريك شدن هوا داده شود.
انواع جيره براي ماهي قزل آلا:
نيازهاي غذاي ماهي قزل آلا در هر مرحله اي از رشد متفاوت است،دليل آن تغيير در اندازه و وزن ماهي است و تركيب غذاي هر مرحله بايد متناسب با آن مرحله باشدكه بر اين اساس سه نوع جيره به كار برده مي شود.
الف-غذاي استارتر: اين جيره براي بچه ماهي هاي تا 5گرم مورد استفاده قرار مي گيرد.ميزان پروتئين موجود در اين غذا بالا است اين غذا بصورت دانه اي يا خرد در اندازه هاي متفاوت ساخته مي شود.
ب-غذاي رشد:دراين جيره ميزان پروتئين كمتر است و ذرات اين غذا بصورت حبه هستند و اندازه غذا با رشد ماهي بزرگتر مي شود. اين غذا براي ماهي هاي 5تا20گرم مورد استفاده قرار مي گيرد.
ج-غذاي پرواري:در اين مرحله پروتئين بازهم كاهش مي يابد و ذرات آن بصورت پلت مي باشد. در اين غذا درصد مواد گياهي افزايش يافته و قطر ذرات نيز بيشتر مي شود،از اين غذا براي ماهيان 20گرمي تا اندازه آماده فروش استفاده مي شود.
بطور كلي غذاهايي كه در تغذيه قزل آلا استفاده مي كنيم بر اساس مقدار رطوبت و نوع غذا به سه دسته تقسيم مي شوند:
1- غذاي خشك:اين غذا شامل مخلوطي ساده اي از اجزاي خشك است كه آنها را بصورت حبه يا فشرده در مي آورند،اين حبه ها در اندازه هاي متفاوت توليد مي شوند كه از ريزترين آنها براي غذاي استارتر استفاده مي شود و بطور كلي به درجات استارتر،شماره هاي4،3،2،1 و همچنين پلت تقسيم مي شود.
سايز توصيه شده غذاي خشك در تغذيه قزل آلاي رنگين كمان
2-غذاي تر:درصد رطوبت در اين غذا بالا مي باشد. مثل ماهي كيلكاي تازه.
اين غذا را بصورت چرخ شده و نشده به مصرف مي رسانندو مقدار رطوبت آن45تا75درصد است و بصورت روزانه تهيه و ساخته مي شود.
مقدار غذاي تر مورد نياز ماهي قزل آلا بر اساس درصد وزن بدن با اندازه هاي مختلف، در درجه حرارت هاي متفاوت
|
اندازه غذا |
تعداد ماهي در صد گرم آب |
|
شماره 1 |
300-424 |
|
مخلوط شماره 1و2 |
247-300 |
|
شماره 2 |
176-265 |
|
مخلوط شماره 2و3 |
106-194 |
|
شماره 3 |
70-123 |
|
مخلوط شماره 3و4 |
53-88 |
|
شماره 4 |
35-53 |
|
دان با قطر كمتر از 5/2 ميلي متر |
10-35 |
|
دان با قطر 5/2 ميلي متر |
20-5/4 |
|
دان با قطر 4ميلي متر |
>20 |
|
5
25 |
7 تا 5
5/22 تا 25 |
11 تا 7
20 تا 5/22 |
16 تا 11
5/17 تا 20 |
25 تا 16
15 تا 5/17 |
43 تا 25
5/12 تا 15 |
83 تا 43
10 تا 5/12 |
195 تا 83
5/7 تا 10 |
670 تا 195
5 تا 5/7 |
5600 تا 670
25 تا 5 |
تعداد ماهي 5600عدد kgدر
طول ماهي (سانتي متر) 5/2
0 |
درجه حرارت آب (سانتي گراد)
|
|
8/0 |
9/0 |
1 |
2/1 |
4/1 |
7/1 |
1/2 |
8/2 |
7/3 |
6/4 |
5/5 |
77/2 |
|
9/0 |
1 |
1/1 |
3/1 |
5/1 |
8/1 |
3/2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
88/3 |
|
1 |
1/1 |
2/1 |
4/1 |
7/1 |
2 |
5/2 |
3/3 |
4/4 |
5/5 |
6/6 |
5 |
|
1/1 |
2/1 |
4/1 |
5/1 |
8/1 |
2/2 |
7/2 |
6/2 |
8/4 |
6 |
2/7 |
11/6 |
|
2/1 |
3/1 |
5/1 |
7/1 |
2 |
4/2 |
3 |
4 |
3/5 |
5/6 |
9/7 |
22/7 |
|
3/1 |
5/1 |
7/1 |
9/1 |
3/2 |
7/2 |
4/3 |
5/4 |
6 |
5/7 |
9 |
88/8 |
|
5/1 |
6/1 |
9/1 |
1/2 |
5/2 |
9/2 |
7/3 |
9/4 |
5/6 |
1/8 |
9/9 |
10 |
|
8/1 |
2 |
3/2 |
6/2 |
3 |
7/3 |
6/4 |
1/6 |
2/8 |
1/10 |
2/12 |
77/12 |
|
2 |
2/2 |
5/2 |
8/2 |
3/3 |
4 |
5 |
7/6 |
9/8 |
11 |
4/13 |
88/13 |
|
1/2 |
3/2 |
6/2 |
3 |
5/3 |
2/4 |
2/5 |
9/6 |
3/9 |
5/11 |
14 |
44/14 |
|
3/2 |
4/2 |
7/2 |
1/3 |
6/3 |
4/4 |
4/5 |
2/7 |
7/9 |
12 |
5/14 |
15 |
ماكاروني در مي آورند و با توجه به اندازه و وزن ماهي به مصرف مي رسانند.تركيب آن معمولا از گوشت،جگر،شش،طحال و يا ماهي هاي كوچك دريايي تشكيل يافته است.
لازم به ذكر است كه اگر از كبد گاو براي تغذيه استفاده مي شود،ابتدا بايد رگ و پي را از آن گرفته وسپس از چرخ گوشت باقطر سوراخ هاي دو ميلي متري عبورداده شود.ميزان نمكي كه به آن اضافه مي شود هم نبايد از دو درصد تجاوز كند،زيرا در اين صورت كبد چرخ شده چسبندگي خود را ازدست مي دهد.
نكات ضروري در مورد انواع غذاهاي ماهي قزل آلا:
غذاي تر و مرطوب بعنوان غذاهاي خوش خوراك در تغذيه قزل آلا استفاده مي شود زيرا علاوه برنرم بودن به دليل تامين بخشي از اسيدهاي آمينه و ويتامين ها،بازدهي تغذيه اي و رشد ماهي را افزايش مي دهد.علاوه بر غذاي تر ومرطوب از غذاي خشك كه همان كنسانتره پلت شده است نيز استفاده مي شودكه به طريقه مصنوعي تهيه مي گردد و از لحاظ تمام گروه هاي غذايي كامل است.
مقدار مواد موجود در غذاي ماهي قزل آلا ط.ري طراحي مي شود كه داراي40تا50درصد پروتئين،10تا15درصد چربي،10درصدقند و مقداري ويتامين و عناصر معدني باشد. حجم باقيمانده غذا نيز توسط پركننده هايي مثل كنجاله ها تامين مي شود.
مقدار پروتئين،قند و موادمعدني مورد نياز ماهي توسط موادي با منشا گياهي مثل آردگندم،آردسويا،آردذرت،كنجاله ها،مخمرآب جو ،ملاس و ... و با منشا حيواني نظير پودرخون،پودراستخوان،پودر ماهي ،روغن ماهي و...تامين مي شود.
سطوح استفاده از مواد غذايي در جيره ماهي قزل آلا
|
سطوح جيره 1
اجزاي جيره (%) |
استارتر |
رشد |
پرواري |
|
CP |
50 |
47 |
45 |
|
EE(min) |
12 |
12 |
10 |
|
cf(max) |
1 |
5/1 |
5/2 |
|
Ca(max) |
5/2 |
2 |
2 |
|
Ap(min) |
1 |
8/0 |
7/0 |
|
vitA(min) 2 |
6000 |
4500 |
3000 |
|
vitD3 |
3000 |
2250 |
1500 |
|
vitE |
300 |
225 |
150 |
|
vitC |
1200 |
900 |
600 |
|
Carbohydrate |
15 |
20 |
25 |
پيش بيني توليد و زمان فروش ماهي
براي اين كار معمولا از توده زنده ماهي و اندازه ان استفاده مي كنند، بدين منظور ميتوان از دو فرمول زير براي پيش بيني زمان فروش استفاده نمود:
1- Wi= L×C
Wi= ميانگين وزن هر ماهي(گرم)
L= ميانگين طول هر ماهي
C= ضريب رشد
2- Wt=Wi×N
Wt = وزن كل ماهيان يك استخر
Wi= ميانگين وزن هر ماهي(گرم)
N= تعداد ماهي موجود
معمولا كاهش تراكم ماهيان يك استخر در دماي 9-6 درجه سانتيگراد 113 روز پس از ماهي دار كردن استخر، در دماي 12-9 درجه 92 روز بعد و در دماي 15-12 درجه 71 روز پس از ماهي ريزي صورت مي گيرد، البته اين اعداد در شرايط مديريتي مختلف فرق مي كند.
فروش ماهيها بترتيب در دماي 9-6 درجه سانتيگراد 305روز، در دماي 12-9 درجه 241 روزو در دماي 15-12 درجه 183روز پس از ماهي دار كردن استخرها در صورتي كه اصول مديريتي بخوبي رعايت شده باشد انجام مي گيرد، بدين صورت مي توان سالي دو بار ماهي با اوزان 200ميلي گرم را تا وزن 300گرم به بازار عرضه كرد.
براي صيد ماهيان نيز بهتر است تغذيه 48 ساعت قبل از صيد قطع گردد، صيد در ساعات اوليه روز صورت گيرد، جريان آب در موقع صيد قطع نشود و ماهيان در اسرع وقت به بازار عرضه شوند.
طول دوره پرورش با توجه به درجه حرارت آب و وزن ماهي
|
وزن ماهي به گرم حرارت آب (سانتي گراد) |
9-6 |
12-9 |
15-12 |
|
تا 20 گرم |
42 |
32 |
5/25 |
|
20تا50گرم |
71 |
60 |
45 |
|
50تا150گرم |
93 |
67 |
50 |
|
150تا300گرم |
99 |
82 |
5/62 |
|
طول دوره پرورش (روز) |
305 |
241 |
183 |
مشخصات استخرهاي پرورش ماهي ( ميزان دبي آب ، توليدو مساحت استخر)
|
ميزان دبي آب (ليتر در ثانيه) |
مساحت استخر(متر مربع) |
تعداد بچه ماهي مورد نياز(قطعه) |
ميزان توليد نهايي(تن) |
|
10 |
90-80 |
5000-4500 |
1 |
|
15-10 |
100-80 |
7500-7000 |
5/1 |
|
20-15 |
120-100 |
10000-8500 |
5/2-2 |
|
25-20 |
200-120 |
12000-10000 |
3-5/2 |
|
30-25 |
300-200 |
15000-13000 |
5/3-3 |