همه چيز در مورد آب پرورش ماهي

 
درجه حرارت آب پرورش ماهي قزل
درجه حرارت آب يكي از مهمترين عوامل كيفي آب است و چنانچه در محدوده مناسب جهت تكثير ماهيان سرد آبي نباشد ،نمي توان به احداث مراكز تكثير ماهي اقدام كرد .ماهي موجود خونسردي است و شدت متابوليسم و فعاليت زيستي آن به دماي آب بستگي دارد . توجه داشته باشيد كه دماي رشد و شكوفايي تخم ماهي قزل آلا بين 6 الي 12 درجه مي باشد .

به طوري كه در دماي كمتر از 6درجه سانتي گراد شدت متابوليسم و رشد و نمو به شدت كاهش مي يابد و علاوه بر آن امكان ابتلاي مولدين و لاروها به انواع بيماريها و عفونتهاي قارچي افزايش مي يابد.در دماي بيش از 12 درجه سانتي گراد نيز سير تكاملي تخم ها و همچنين رسيدگي جنسي ماهيان قزل آلاي مولد به خوبي انجام نمي شود و در نتيجه شرايط اقتصادي مناسبي براي تكثير فراهم نيست . اين سير دمايي نيز براي ماهيان قزل آلاي پرورشي بايد بين 14 تا18 درجه سانتي گراد باشد تا فرآيند متابوليسم و رشد افزايش يابد.

خلاصه دماهاي مطلوب براي ماهيان مولد و تخم ها بين 6 الي 12 و براي ماهيان پرورشي بين 14 الي 18 درجه مي باشد.

 اكسيژن محلول

اكسيژن محلول در آب نيز يكي از عوامل عمده در تكثير ماهيان سرد آبي است ، زيرا اين ماهيان به اكسيژن محلول بيشتري در مقايسه با ماهيان گرم آبي نياز دارند .ميزان اكسيژن محلول در آب با 3 عامل نسبت معكوس دارد :

الف) ميزان اكسيژن محلول در آب با در جه حرارت نسبت معكوس دارد.

ب) ميزان اكسيژن محلول در آب با شوري و غلظت املاح نسبت معكوس دارد .

ج) ميزان اكسيژن محلول در آب با ارتفاع نسبت معكوس دارد.

خلاصه در درجه حرارت آب 15 درجه سانتي گراد و در ارتفاع 1200متر بايد 8.5 ميلي گرم اكسيژن در ليتر باشد . به ياد داشته باشيد كه ميزان اكسيژن محلول در آب علاوه بر آيتم هايي مثل درجه حرارت آب –سختي و شوري آب-ارتفاع آب  ،با ميزان تراكم ماهي ها در استخرها هم بايد تناسب داشته باشد. همچنين اكسيژن آب خروجي ترافهاي نگهداري تخم و لارو نبايد كمتر از 7 ميلي گرم در ليتر باشد .

 PH يا اسيديته

اسيديته بسياري از آبهاي طبيعي بين 6.5 تا 9 متغير است . به طور كلي مي توان گفت اسيديته آبهاي طبيعي و آلوده نشده در حد خنثي قرار دارد . توجه داشته باشيد كه آبهاي اسيدي غير آلوده از بستر سنگهاي آذرين عبور كرده و آبهاي قليايي غير آلوده حاصل عبور آب از روي تشكيلات آهكي است .در حال حاظر در بسياري از كشورها ،اسيدي و قليايي شدن آبها در نتيجه آلودگيهايي است كه به محيط هاي آبي عموما رودخانه ها و درياچه ها وارد مي شود .

خلاصه PH يا اسيديته آب براي ÷رورش ماهي قزل آلا بايد بين 6.5 تا 8.5 باشد.

 شوري آب

حداكثر شوري مجاز در مراكز پرورش ماهي بايد كمتر از 15گرم در ليتر باشد . اگر چه تكثير ماهي قزل آلا در آبهاي شيرين انجام مي شود ولي بايد حتما از نمك استفاده شود تا اولا متابوليسم و رشد ماهي تنظيم شود و دوما نمك به عنوان ماده اي زدعفوني كننده موجب كاهش قارچها و انگلها و باكتريها در استخرها و محيط پرورش مي شود.

 كدورت آب

كدورت و تيرگي آب از عوامل نامطلوب در تكثير ماهي قزل آلا مي باشد . به طور كلي آب استخرهاي پرورش ماهي بايد زلال باشد و شفايت تا كف استخر تامين باشد . عامل اصلي ايجاد كدورت در مراكز تكثير ماهي قزل آلا كه از منابع آبي رودخانها استفاده مي كنند ، گل و لاي و ذرات رس است . در حالتهاي سيلابي شدن رودخانه ها مقدار ذرات معلق به 20 گرم در ليتر مي رسد و اين براي ماهيان كشنده و باعث بروز بيماري هاي ثانويه و رشد قارچها و باكتريها است .
خلاصه ميزان ذرات معلق براي محيط هاي تكثير پرورش ماهي قزل آلا بايد كمتر از 15 ميلي گرم در ليتر و براي انكوباسيون تخم ها و بچه هاي ها بايد كمتر از 5ميلي گرم در ليتر باشد .

 قليائيت آب

وجود يونهاي كربنات در آب قليائيت نام دارد . يونهاي كربنات باعث افزايش خاصيت تامپوني آب شده و با تغييرات اسيديته آب كه معمولا در طول شبانه روز اتفاق مي افتد مقابله مي كند .اسيدي و قليايي  آب بر اثر دي اكسيد كربن تنفس ماهي در حال نوسان است .
خلاصه قليائيت مطلوب براي پرورش متراكم ماهيان سرد آبي و گرم آبي بين 100 الي 200 ميلي گرم در ليتر بر مبناي كربنات كلسيم است

 سختي آب

سختي آب عمدتا مربوط به نمك هاي كلسيم و منيزيم است .ساير فلزات محلول در آب نيز نظير آهن –مس –روي و سرب نيز در سختي آب تاثير دارد ولي چون در آبهاب طبيعي نقادير اين فلزات بسيار اندك است لذا در محاسبله سختي منظور نمي شود .ولي عموما درجه سختي بر اساس اندازه گيري غلظت كربنات كلسيم  CaCO3 است .

خلاصه سختي آب براي تكثير ماهي قزل آلا بين 100 الي 400 ميلي گرم در ليتر كربنات كلسيم است .

 دي اكسيد كربن محلول در آب

غلظت اين گاز در جو كم است  در نتيجه در آبهاب طبيعي نيز به مقداري كمي وجود دارد ولي ميزان حلاليت دي اكسيد كربن در آب زياد است . بطوري كه حلاليت آن در آب حدود 30 برابر حلاليت اكسيژن است .اين گاز در اثر عمل تنفس موجودات آبزي و اكسيداسيون زيستي مواد آلي در آب منتشر مي شود .غلظت مجاز اين گاز در پروش قزل آلا بايد بين 0 الي 9 ميلي گرم در ليتر باشد .

خلاصه  دي اكسيد كربن محلول در آب بايد كمتر از 8 ميلي گرم در ليتر باشد .

 تركيبات نيتروژن دار آب
نيتروژن داراي حالتهاي مختلفي در آب است و شيمي پيچيده اي در محيط هاي آبي دارند. اما مهمترين تركيبات نيتروژن داري كه در پرورش آبزيان تاثير دارند عبارتند از :

    نيتروژن يا N2  : نيتروژن يك گاز بي اثر در پرورش آبزيان تلقي مي شود ولي اگر آب مورد استفاده در تكثير و پرورش قزل آلا از حد بالايي نيتروژن برخوردار شود باعث بيماري به نام حباب گازي مي شود . در درجه حرارت معمول پرورش ماهي قزل آلا غلظت نيتروژن در آب حدود 10 الي 20 ميلي گرم در ليتر است .
    آمونياك يا NH3 : آمونياك بقه عنوان محصول نهايي تجزيه پروتئين ها توسط ماهيان و بي مهرگان به محيط آب دفع مي شود . آمونياك يك ماده سمي و خطرناك در تكثير و پرورش ماهي قزل آلاست و اين گونه ماهي ها به غلظت هاي كم اين ماده نيز حساس است . ميزان مجاز آمونياك در تكثير و پرورش قزل آلا بايد كمتر از 0.03 ميلي گرم در در ليتر باشد .
    نيتريت يا NO2  : نيتريت نيز يك ماده سمي و خطرناك در تكثير و پرورش قزل آلاست كه در اثر اكسيداسيون آمونياك به وسيله نوعي باكتري به وجود مي آيد .اثرات سمي نيتريت به كاهش تبادلات اكسيژني و آسيبهاي بافتي در ماهي سبب مي شود. غلظت نيتريت براي ماهيان قزل آلا بايد كمتر از 0.15 ميلي گرم در ليتر باشد .
    نيترات يا NO3 : نيترات در اثر اكسيداسيون نيتريت با نوعي باكتري به وجود مي آيد .نيترات در در غلظتهاي كم براي ماهي خطرناك نيست ولي اگر در سيستم هاي مدار بسته سطح آن افزايش يابد موجب كشتن ماهي مي شود .  غلظت مناسب نيترات براي تكثير و پرورش ماهي قزل آلا بين 0 الي 3 ميلي گرم در ليتر است .

 سولفيد هيدروژن در آب

اين ماده به وسيله نوعي باكتري در شرايط بي هوازي توليد مي كند . درواقع اين باكتريها گوگرد آب را مصرف مي كنند و سولفيد دفع مي كنند . ميزان سولفيد هيدروژن به 2 عامل بستگي دارد PH   و درجه حرارت . به طوري كه در محيطهاي قليايي و درجه حرارت بالا سولفيد هيدروژن كم است .اين ماده بسيار سمي و خطرناك است و اثرات سمي آن در درجه اول باعث كاهش اكسيژن مي باشد . اين ماده در غلظت هاي پائين نيز براي آبزيان خطرناك است و حداكثر غلظت مجاز در تكثير و پرورش آبزيان كمتر از 0.003 ميلي گرم در ليتر بايد باشد .

 فلزات سنگين محلول در آب

فلزات سنگين از قبيل جيوه  -مس – روي و آهن تركيبات بسيار خطرناكي هستند كه امروزه به علت آلودگي منابع آبي با انواع فاضلابها وارد منابع آب مي شوند . وجود فلزات سنگين به هر مقدار امكان دارد مشكل ساز نباشد ولي مي تواند در گوشت ماهي ها ذخيره شود و به مصرف كننده هاي نهايي يعني انسانها منتقل شود. ميزان مجاز در مراكز تكثير و پرورش ماهي قزل آلا بايد هر كدام كمتر از 0.1 ميلي گرم در ليتر باشد .

 سموم

سموم عمدتا از پساب مزارع كشاورزي است و از حشره كشها و آفت كشها جهت دفع آفات نباتي استفاده مي شود . ميزان حل شده اين مواد در آب پرورش ماهي قزل آلا بسته به نوع ماده حشره كشها و سموم هيدروژن دار متفاوت است . به هر حال يك از مهمترين نكات در انتخاب محل احداث مزرعه پرورش ماهي در امان بودن از هرگونه آلودگي است .

منبع:

persianghezel.com