غذا دهي به روش دستي
اين روش ساده ترين روش غذادهي است و از مزاياي آن مي توان به ارزان بودن، امكان بررسي ماهي در حين غذادهي و كنترل آن و مشاهده عكس العمل ماهيان نسبت به غذا اشاره كرد.
غذا دهي با غذاده دمنده
غذاده دمنده دستگاهي است كه داراي يك مخزن بوده و توسط يك دمنده و لوله ، غذا را در سطح وسيعي از استخر مي پاشد. اين دستگاه اين دستگاه قابل نصب در كنار استخرها و يا بر پست تراكتور مي باشد. اين سيستم غذادهي مي تواند هزينه كارگر را كم كندو از معايب آن تلف شدن زياد غذا ، عدم استفاده در مزارع و استخرهاي كوچك است. ضمناً اگر تراكم ماهي در استخر زياد باشد فقط بخشي از ماهيان كه نزديك محل پاشش غذا هستند از غذا استفاده مي كنند. نظارت دائم بر كار اين دستگاه بسيار لازم و ضروري است.
غذا دهي با غذاده پاندولي
اين غذاده داراي يك مخزن يه حجم 25 تا 100 ليتر است كه غذا را در آن ريخته و از سوراخي كه در زير آن است خارج مي شود. در محل سوراخ صفحه اي تعبيه شده است كه حركت آن بوسيله يك ميله عمودي متصل به آن سرديگر آن در آب و بالاي سطح استخرآويزان است ميسر مي شود. ماهي ضمن ضربه زدن به ميله باعث حركت صفحه و خروج پلت هاي غذايي از مخزن غذا مي شود.
از معايب آن هجوم ماهي ها در يك نقطه براي خوردن غذا ، احتمال گير كردن پلت در مسير، اشكال در ثابت كردن دستگاه در محل و اختلال در كار تميز كردن استخرها و ساير عمليات جداسازي و دسته بندي ماهيان است. در اين روش نيز احتمال تلف شدن غذا و عدم مصرف غذاهاي ريخته شده در اثر حركات آبي و باد وجود دارد. از مزاياي اين دستگاه كاهش نيروي انساني ، سادگي و امكان ساخت آن در همه جا و در اختيار بودن بطور دائم براي ماهيان است. البته اين نوع غذاده براي ماهي هاي بالاي 30 گرم مناسب بوده و اين يكي از محدوديت هاي اين سيستم است كه ماهيان كوچكتر نمي توانند به پانول ضربه زنند و غذا بگيرند. مهمترين محل نصب اين غذاده در وسط استخر است.
غذا دهي با غذاده الكتريكي
اين دستگاه شامل يك مخزن ، يك الكترو موتور و يك صفحه پره دار چرخشي مي باشد. در قسمت پايين مخزن يك مانع وجود دارد و در زير آن يك الكترو موتور نصب شده است. وقتي دستگاه روشن مي شود بر اثر لرزش غذا روي صفحه ريخته شده و بر اثر دوران آن غذا روي سطح استخر پاشيده مي شود. اين دستگاه را مي توان طوري تنظيم كرد كه براي ماهيان بزرگتر هر 3 ساعت يكبار به مدت دو دقيقه و براي ماهيان كوچكتر هر يك ساعت يكبار به مدت نيم دقيقه كار كرده و غذا را وارد استخر كند. در اين سيستم مي توان مقدار روزانه غذا را محاسبه و وارد مخزن كرد. همچنين مي توان براي همه ايتخرها يا براي هر استخر يك برنامه جداگانه تنظيم كرد. اين دستگاه هزينه هاي سرمايه اي و نگهداري بالايي را به پرورش دهندگان تحميل مي كند. از مزاياي اين دستگاه مي توان به كنترل روي ميزان غذادهي و استفاده براي تمام اندازه هاي ماهي اشاره كرد.
غذاهاي ديگري نيز با استفاده از جريان آب يا استفاده از نوار نقاله و ساعت ساخته و در مزارع آزمايش شده اند.
اما تمامي دست اندركاران بر اين باورند كه هيچ نوع غذادهي نمي تواند ويژگي غذادهي دستي و كنترل شده بر پرورش دهنده را داشته باشد.
در تعيين و مقدار و درصد غذادهي عواملي مانند دماي آب ، اندازه غذا، كيفيت آب، نوع غذا، ضريب تبديل غذا، نوع ماهي و سيستم پرورش دخالت دارند. در هر صورت به همراه غذا، جداول چگونگي مصرف و مشخصات غذا روي كيسه هاي غذايي به پرورش دهندگان ارائه مي شود.
نكته مهمي كه بايد در مورد تغذيه ماهيان به آن توجه نمود در نظر گرفتن شرايطي است كه ماهيان در آن به سر مي برند. غذادهي و چگونگي غذادهي بايد با توجه به شرايط حاكم بر محيط هاي پرورشي تعيين شود. مثلاً در زماني كه دماي آب بالا مي رود لازم است از مقدار غذاي ماهيان كاسته شود و غذادهي در صبح زود و يا عصر هنگام كه دما كمي كاهش مي يابد در حد پايه و براي جلوگيري از كاهش وزن انجام شود. در صورت تغذيه ماهيان به صورت عادي در چنين شرايطي ، ماهيان دچار بحران ناشي از كمبود اكسيژن و افزايش آمونياك و مواد معلق در آب مي شوند و خفگي ماهيان را به دنبال خواهد داشت. در فصول پاييز و بهار هم كه آبها به واسطه ورود سيلاب ها و طغيان هاي فصلي و آب گل آلود ناشي از ذوب برفها كدر و گل آلود مي شوند نيز بايد از تغذيه ماهيان در زمان گل بيش از حد آب جلوگيري شود. در زمان بروز شرايط بحراني و بروز تلفات در گله ماهيان ، اولين اقدام پرورش دهندگان بايد قطع غذا و سپس جستجوي عامل بحران ساز باشد. همچنين در زماني كه محيط پرورش ظرفيت پذيرش تراكم و حجم توده زنده اي بيش از ميزان موجود را ندارد بايد با قطع غذا وزن ماهيان را كنترل كرده و ماهيان اضافه را از محيط هاي پرورشي خارج كرد. براي جلوگيري از ايجاد شرايط بحراني ناشي از آلودگي به مواد معلق و ازت آمونياكي و ايجاد شرايط مساعد زيست محيطي براي ماهيان بهتر است نوبت هاي غذادهي در طي روز را بيشتر كرد و زمان غذادهي در هر نوبت را نيز كمي طولاني كرد.
برآورد مقدار غذاي مورد نياز
مقدار غذاي ماهيان نبايد در طول دوره پرورش تا مرحله عرضه به بازار ثابت بماند. ميزان غذا را بايد مطابق اندازه و سن ماهي تعيين و تعديل نمود. درصد غذادهي به نسبت توده زنده (بيوماس) موجود در استخر مزارع كه بايد غذا داده شود مقدار ثابتي نيست و با رشد ماهيان كاهش مي يابد تا آنكه بر روي ميزان و مقدار انرژي متابوليكي آنها منعكس گردد. بدين ترتيب مقدار درصد غذادهي روزانه ماهيان با افزايش وزن آنها كاهش مي يابد.
برآورد مقدار غذاي لازم ماهيان به تعداد و وزن متوسط ماهيان موجود در مزرعه و درجه حرارت آب بستگي دارد. وزن متوسط را مي توان با نمونه گيري و توزين تعدادي از جمعيت ماهيان بدست آورد و اطلاعات صحيح و منظم راجع به اندازه و وزن ماهيان را مي توان با نمونه گيري هفتگي يا هر دو هفته يكبار بدست آورد.
در نمونه گيري بايد دقت كرد كه ماهيان نمونه از چند نقطه استخر صيد شوند. پس از اين كه وزن متوسط ماهيان در استخر مشخص شد تعداد تلفات را از تعداد كل ماهيان استخر كم نمود و با توجه به درجه حرارت آب در جدول وابستگي درجه حرارت به درصد غذاي مورد نياز، ميزان غذاي روزانه را به ازاي هر استخر مشخص نماييم. مقادير غذا را در مواقع پايين بودن درجه حرارت آب و گل آلودگي آب و يا بالا بودن درجه حرارت بر اساس تجارب عملي در محل و موقعيت خاص مزارع بايد كاهش داد و در مواقعي كه پيش بيني مي شود رشد ماهي سريعتر مي شود افزايش داد.
جداول غذايي راهنمايي هستند كه اگر به طور دقيق و با رعايت نكات به كار روند به طور قابل ملاحظه اي سبب رشد اقتصادي و سودآوري خواهند بود و اگر بدون در نظر داشتن برآورد و بررسي ساير شرايط مزارع ، از اين جدول استفاده شود ممكن است نتايج زيان بار و فاجعه آميزي در پي داشته باشد. درصد غذادهي به وزن ماهي ، بايد در حين رشد ماهي ها كاهش يابد. تغذيه به ميزان ثابت از درصد توده زنده در طول دوره پرورش ، معمولاً باعث مي شود كه ماهيان با وزن پايين غذاي كمتري دريافت نمايند و ميزان رشد و باقيماندگي آنها كاهش يابد. هنگامي كه ماهيان وزن بالا پيدا مي كنند غذاي زيادتري دريافت مي كنند و اين امر موجب كاهش رشد ، كاهش بازماندگي و ضعيف شدن مي شود.
در جداول صفحات بعد ، به ترتيب ميزان غذاي مورد نياز روزانه (آموزش پرورش ماهي)، تعداد دفعات تغذيه ماهي با توجه اندازه ماهي و طول دوره پرورش ماهي قزل آلا با توجه به ميزان رشد روزانه و دماهاي مختلف ارائه گرديده است.
|
- |
130 |
90 |
60 |
40 |
25 |
12 |
5 |
5/1 |
2/0 |
تا |
وزن (گرم) |
دماي آب (سانتيگراد) |
|
180 |
180 |
130 |
90 |
60 |
40 |
25 |
12 |
5 |
5/1 |
2/0 |
||
|
- |
5/22 |
20 |
5/17 |
15 |
5/12 |
10 |
5/7 |
5 |
5/2 |
تا |
طول (سانتيمتر) |
|
|
25 |
25 |
5/22 |
20 |
5/17 |
15 |
5/12 |
10 |
5/7 |
5 |
5/2 |
||
|
7/0 |
7/0 |
8/0 |
9/0 |
1/1 |
3/1 |
6/1 |
2/2 |
9/2 |
6/3 |
3/4 |
6 |
|
|
7/0 |
8/0 |
9/0 |
1 |
2/1 |
4/1 |
7/1 |
3/2 |
1/3 |
9/3 |
6/4 |
7 |
|
|
7/0 |
8/0 |
9/0 |
1/1 |
3/1 |
5/1 |
8/1 |
5/2 |
3/3 |
2/4 |
9/4 |
8 |
|
|
8/0 |
9/0 |
1 |
2/1 |
4/1 |
6/1 |
2 |
7/2 |
6/3 |
5/4 |
4/5 |
9 |
|
|
9/0 |
1 |
1/1 |
3/1 |
5/1 |
7/1 |
2/2 |
9/2 |
9/3 |
9/4 |
9/5 |
10 |
|
|
1 |
1/1 |
2/1 |
4/1 |
6/1 |
8/1 |
4/2 |
2/3 |
3/4 |
3/5 |
4/6 |
11 |
|
|
1/1 |
1/1 |
3/1 |
5/1 |
7/1 |
2 |
6/2 |
5/3 |
7/4 |
7/5 |
7 |
12 |
|
|
1/1 |
2/1 |
4/1 |
6/1 |
8/1 |
2/2 |
8/2 |
8/3 |
5 |
1/6 |
5/7 |
13 |
|
|
2/1 |
3/1 |
5/1 |
8/1 |
2 |
4/2 |
3 |
1/4 |
4/5 |
6/6 |
8 |
14 |
|
|
3/1 |
4/1 |
6/1 |
2 |
2/2 |
6/2 |
2/3 |
4/4 |
8/5 |
2/7 |
7/8 |
15 |
|
|
4/1 |
5/1 |
7/1 |
2/2 |
4/2 |
8/2 |
4/3 |
8/4 |
3/6 |
8/7 |
4/9 |
16 |
|
|
5/1 |
6/1 |
8/1 |
3/2 |
5/2 |
3 |
6/3 |
2/5 |
8/6 |
3/8 |
10 |
17 |
|
|
6/1 |
7/1 |
9/1 |
4/2 |
6/2 |
2/3 |
8/3 |
5/5 |
2/7 |
7/8 |
5/10 |
18 |
|
|
7/1 |
8/1 |
2 |
5/2 |
7/2 |
3/3 |
9/3 |
7/5 |
5/7 |
9 |
8/10 |
19 |
|
|
7/1 |
8/1 |
2 |
6/2 |
8/2 |
4/3 |
4 |
9/5 |
7/7 |
2/9 |
11 |
20 |
|
ميزان غذاي روزانه ماهي
|
اندازه ماهي (گرم) |
3/0 |
45/0 |
61/0 |
91/0 |
82/1 |
6/3 |
1/6 |
1/15 |
45 |
|
دفعات تغذيه |
8 |
8 |
6 |
6 |
5 |
4 |
4 |
3 |
2 |
تعداد دفعات تغذيه ماهي با توجه به وزن
|
وزن ماهي (گرم) درجه حرارت آب |
20-5 |
50-20 |
150-50 |
300-150 |
طول دوره (شبانه روز) |
|
9-6 |
42 |
71 |
93 |
99 |
305 |
|
12-9 |
32 |
60 |
67 |
82 |
241 |
|
15-12 |
5/25 |
45 |
50 |
5/62 |
182 |
طول دوره پرورش با توجه به دما
ضريب تبديل غذا
ميزان غذاي مصرفي براي افزايش يك كيلوگرم وزن آبزي را ضريب تبديل غذايي يا FCR گويند و فرمول آن به شرح زير است:
|
نوع غذاي خشك |
اندازه دانه بندي |
|
غذاي استارتر |
595-420 ميكرون |
|
غذاي شماره 1 |
841-595 ميكرون |
|
غذاي شماره 2 |
1190-841 ميكرون |
|
غذاي شماره 3 |
86/1-19/1 ميلي متر |
|
غذاي شماره 4 |
38/2-86/1 ميلي متر |
|
پلت ها |
35/2 * 35/2 ميلي متر |
|
پلت ها |
1/3 * 1/3 ميلي متر |
|
پلت ها |
7/4 * 7/4 ميلي متر |
|
پلت ها |
25/6 * 25/6 ميلي متر |
انواع غذاي خشك و دانه بندي آنها
در اين جدول ، شماره پلت مناسب براي تغذيه ماهيان در اندازه هاي مختلف آورده شده است.
|
تعداد ماهي در كيلوگرم |
شماره پلت مناسب |
|
2600 |
استارتر (آغازي) |
|
1300 |
شماره 1 |
|
700 |
شماره 2 |
|
400 |
شماره 2 |
|
200 |
شماره 3 |
|
130 |
شماره 3 و4 |
|
90 |
شماره 4 |
|
40 |
شماره 5 يا پلت با ابعاد 35/2 * 35/2 ميليمتر |
|
30 |
|
|
20 |
پلت با ابعاد 7/3 * 7/3 ميليمتر |
|
15 |
|
|
2 |
پلت با ابعاد 25/6 * 25/6 ميليمتر |
شماره پلت مناسب براي تغذيه ماهيان در اندازه هاي مختلف